(cmentarz epidemiczny na mapie z 1888 roku)
Epidemia powodowana przez koronawirus nie jest pierwszą, która dotyka mieszkańców Rzeszowa i dawnych wsi okalających miasto. Niektóre z nich powodowały dużą liczbę zachorowań i przypadków śmiertelnych. W roku 1847 miała miejsce epidemia tyfusu. Wtedy prawdopodobnie powstał też cmentarz epidemiczny na Pobitnym.
Galicję często nawiedzały epidemie, powodujące liczne zachorowania wśród mieszkańców. Przyczyną wielu chorób były fatalne warunki sanitarne (niski poziom higieny, zła jakość wody pitnej), brak dostępu do opieki medycznej czy też głód. Znaczna też była śmiertelność związana z najgroźniejszymi chorobami zakaźnymi – cholerą, tyfusem głodowym, ospą, szkarlatyną czy odrą.
Już wówczas stosowano różne środki zapobiegawcze: kwarantannę, kordony sanitarne, dezynfekcje czy szczepienia ochronne. Karano za zatajenie wiedzy o zachorowaniu. Budowano także szpitale (m. in. baraki choleryczne na Budach Ruskowsiańskich).
W 1847 roku mieszkańców Galicji dotknęła klęska głodu. Jego przyczyną była zaraza ziemniaczana, która powodowała gnicie kartofli. Pojawiła się też epidemia tyfusu, która w całej Galicji zebrała ogromne śmiertelne żniwo. Zmarłych chowano z dala od zabudowań. Prawdopodobnie z tego okresu pochodzi cmentarz na Pobitnym. Jest widoczny na mapie z 1849 roku. Wedle przekazów ustnych, na Pobitnym pochówki zmarłych odbywały się bez trumien, zwłoki były posypywane wapnem. Nie wiadomo ile osób zostało tu pochowanych.
(pozostałości po cmentarzu epidemiologicznym, w tle cmentarz wsi Pobitno i Załęże “na Borku”, fot. Adam Napiórkowski)
Miejsce po cmentarzu epidemicznym popadłoby w zapomnienie gdyby nie działalność Stowarzyszenia Opieki nad Starym Cmentarzem w Rzeszowie i jego Prezesa Wiesława Walata. Stowarzyszenie walczy o zachowanie nekropolii lub miejsc po nich na terenie miasta Rzeszowa. Ustawiona została tablica informująca o istnieniu cmentarza. Informacje o nekropolii pojawiły się też w publikacjach: Cmentarz wiejski Rzeszów – Pobitno, Rzeszów 1998 oraz ewidencji Miejsca pochówków na terenie miasta Rzeszowa na przestrzeni wieków z 2016 roku.
Miejsce po cmentarzu epidemicznym należałoby zachować i lepiej oznaczyć. Dzisiaj to miejsce nie jest znane mieszkańcom miasta Rzeszowa i osiedla Pobitno.
(tablica ustawiona przy wejściu na cmentarz wsi Pobitno i Załęże “na Borku”, fot. Adam Napiórkowski)
